HAARLEM – Ankie Broekers-Knol, de informateur die moet proberen een coalitie te vormen in de Provinciale Staten van Noord-Holland heeft na de eerste verkennende gesprekken met de diverse partijen meer inzicht gekregen over welke coalitie de meest waarschijnlijke gaat worden. Ondanks de flinke verschillen op het gebied van het stikstofprobleem tussen BBB en GroenLinks/PvdA.
“De verkiezingsuitslag laat een grote winst zien voor de BBB en ook winst voor enkele andere nieuwe partijen in de Staten,” schrijft Broekers-Knol in haar verslag aan de Provinciale Staten. “Sommige partijen die reeds deel uitmaakten van de Staten hebben één of meer zetels verloren, andere hebben een enkele zetel gewonnen. Ik constateer dat de partijen die deel uitmaken van het huidige college in totaal 5 zetels verloren hebben en één zetel gewonnen.“
“Resultaat van de verkiezingsuitslag geeft het volgende beeld: een nipte minderheid van de partijen is meer ter linkerzijde van het politieke spectrum georiënteerd – ik reken daartoe de partijen GL, PvdA, D66, Partij voor de Dieren, Volt, SP, CU, in totaal 27 zetels -, een nipte meerderheid meer ter rechterzijde – ik reken daartoe BBB, VVD, Ja21, PVV, CDA, FvD, 50+, in totaal 28 zetels.“
In theorie lijkt daarmee in de Staten een meerderheid over de linkerzijde net niet mogelijk, een meerderheid over de rechterzijde net wel. “Maar zoals gezegd, slechts in theorie want een dergelijke constellatie zou in hoge mate instabiel zijn. Mijn conclusie is dan ook dat in de Staten de verhouding fifty-fifty is, hetgeen een leidraad zou kunnen zijn voor een nieuw te vormen college,” aldus Broekers-Knol.
BBB moet voortouw nemen om uitslag recht te doen
Volgens Broekers-Knol zijn de gesprekken met de diverse partijen positief verlopen en wordt door geen van de partijen een andere partij uitgesloten. Slechts in één enkel geval werd een voorbehoud gemaakt ten aanzien van de rechtsstatelijkheid van een partij.
De algehele strekking van de gesprekken is dat de verkiezingsuitslag een krachtig signaal van de kiezer is. Broekers-Knol: “Een signaal waaraan niet kan worden voorbijgegaan. De kiezer voelt zich niet gehoord, de kiezer voelt zich niet betrokken bij het reilen en zeilen van de provincie. Een overgrote meerderheid van de partijen vindt het daarom wenselijk dat recht wordt gedaan aan de verkiezingsuitslag en dat BBB deel uitmaakt van het nieuwe college. Daarmee wordt recht gedaan aan het signaal van de kiezer. Daarmee kan ook het vertrouwen van de kiezer in de politiek hersteld worden, onder het motto:er is naar ons geluisterd, men is niet doof.”
fifty-fifty verhoudingen in de Staten
Broekers-Knol besloot om het vervolg van de gesprekken te gaan doen met BBB aan de ene kant en de VVV/GroenLinks en de PvdA aan de andere kant. “De reden hiervoor was dat ik meen dat juist deze vier partijen met elkaar in staat zouden moeten worden geacht een stabiel college te vormen dat een afspiegeling is van de fifty-fifty verhoudingen in de Staten. Bovendien verenigen deze vier partijen wat betreft hun kiezers in zich de beide kenmerkende aspecten van de provincie Noord-Holland. Namelijk enerzijds het weidse, uitgestrekte platteland en het buitengebied en anderzijds enkele grote stedelijke agglomeraties.”
Maar ook Broekers-Knol kan niet ontkennen dat vooral de standpunten tussen GroenLinks aan de ene kant en BBB en de VVD aan de andere kant groot zijn.
Broekers-Knol: “Gezien de nieuwe politieke realiteit is er een band tussen PvdA en GL, in de zin dat beide partijen weliswaar zelfstandige partijen zijn en blijven in de Staten, maar wel zoveel als mogelijk gezamenlijk optrekken. Door met name GL en PvdA is een voorkeur uitgesproken om ook D66 bij een coalitievorming van de vier grote partijen te betrekken, zodat er dus met vijf partijen gesproken wordt. Reden hiervoor is volgens deze partijen een comfortabeler meerderheid in de Staten. Overigens sprak ook de VVD in het eerste gesprek dat ik met deze partij had een voorkeur uit D66 bij de coalitievorming te betrekken.“
D66 geen optie
Broekers-Knol komt met 2 opties voor het vormen van een coalitie in de provincie. De eerste optie is er één van BBB, VVD, PvdA en GroenLinks, samen goed voor 30 zetels en dus een ruime meerderheid en ééntje die recht doet aan de verkiezingsuitslag. Maar de verschillen op diverse gebieden tussen GroenLinks en vooral BBB zijn groot maar Broekers-Knol ziet dit wel als overbrugbaar mits de partijen ieder water bij de wijn willen doen.
Broekers-Knol ziet geen optie om D66 bij deze coalitie te voegen, vooral BBB zal dit tegenhouden en doet ook geen recht aan de verkiezingsuitslag, en zou dus het vertrouwen van de kiezers schaden.
Een coalitie met D66 en het CDA maar zonder GroenLinks
Ook naar deze optie heeft Broekers-Knol gekeken. Een coalitie met het CDA en D66 en dan de twee grootste partijen BBB en VVD (ieder 8 zetels). Deze combinatie heeft een meerderheid in de Provinciale Staten met 29 zetels. Ook deze coalitie doet volgens Broekers-Knol recht aan de verkiezingsuitslag en lijken de verschillen kleiner dan met een coalitie met GroenLinks.
Broekers-Knol: “Aanvankelijk meende ik dat deze optie de meest aantrekkelijke en meest kansrijke voor een nieuw te vormen college van Gedeputeerde Staten zou zijn. Echter, een niet onbelangrijke factor in deze optie voor een coalitie is dat ik geen rekening houd met de politieke realiteit van de band tussen PvdA en GroenLinks. Nu deze er is, lijkt voor deze coalitie naar het zich laat aanzien geen informatieproces mogelijk.“
“Ik roep de onderhandelende partijen dan ook op gehoor te geven aan het signaal van de kiezer en zowel politieke daadkracht te tonen als de nodige stappen te zetten om er samen uit te komen,” besluit Broekers-Knol
