In natuurgebied Het Zwanenwater is het verboden bestrijdingsmiddel Dinoterb aangetroffen. Het middel is al 26 jaar geleden verboden omdat het mensen en dieren ziek maakt. We krijgen er kanker van. Of Parkinson. De bollenboeren lappen de verboden en dus ook onze gezondheid aan hun laars. Ze gaan gewoon door met het verspreiden van gif op hun landerijen. Worden ze wel eens gecontroleerd of kunnen ze gewoon doen wat ze willen?
Een voormalig beheerder van het Zwanenwater wijst op de enorm grote biodiversiteit in het gebied, zowel wat betreft de flora als de fauna. Het is een prachtig natuurgebied waar we zuinig op moeten zijn. Hij wijst tevens op de grootschalige bollenteelt, de lage grondwaterstand en het landbouwgif als reële bedreigingen voor dit gebied. Die bedreigingen zijn de laatste decennia alleen maar toegenomen. Natuurmonumenten staat dan ook voor een enorme opgave om het gebied te beheren en te beschermen. Het Zwanenwater is ‘niet zomaar een gebied’ en dat is eigenlijk een understatement. Net als veel andere landschappen in de Kop van Noord-Holland is het Zwanenwater van onschatbare natuur- en cultuurhistorische waarde. En nu worden zowel de flora als de fauna bedreigd. Bollenboeren willen ‘lastige onkruiden’ en ‘lastige diertjes’ doodmaken en kunnen daarmee bij ons op termijn kanker of Parkinson bezorgen.
De Amerikaans wetenschapster Rachel Carson schreef er in 1962 een boek over: ‘Silent Spring’ en kwam daarmee in het geweer tegen het algemene gebruik van vergiften om ‘onkruid’ en ‘ongedierte’ te bestrijden. In die tijd gebruikte men veel DDT en Parathion. Het lukte haar om met haar boek het gebruik van dergelijke middelen te ontmoedigen en na verloop van tijd werden DDT en Parathion zelfs verboden. Maar helaas worden er overal nog steeds zogenaamde ‘gewasbeschermingsmiddelen’ (in werkelijkheid zijn het gifstoffen) gebruikt in de landbouw. In heel Nederland. Zelfs vergif dat al lang geleden is verboden wordt nog gebruikt.
Een vrije vertaling van het begin van Carson’s spraakmakende boek luidt als volgt:
‘Er was eens een dorp waar al het leven in harmonie leek te zijn met zijn omgeving. Het dorp lag te midden van welvarende boerderijen, met graanvelden en koeienweiden waar in het voorjaar allerlei vogels en insecten boven de geurige akkers zweefden.
Langs de wegen stonden allerlei soorten bomen en wilde bloemen. Het was een lust voor het oog van de voorbijganger voor een groot deel van het jaar. (Het zou zomaar over een dorpje in de Kop van Noord-Holland kunnen gaan.)
Toen kroop er opeens een vreemde plaag over het gebied en alles begon te veranderen. Mysterieuze kwalen teisterden de kippenboerderijen; de koeien en de schapen werden ziek en stierven. De boeren hadden veel zieke familieleden. Er verschenen overal nieuwe ziekten. Plotseling waren er onverklaarbare sterfgevallen onder volwassenen en ook kinderen moesten eraan geloven. Tijdens het spelen werden ze ziek en stierven na enkele uren.
Bovendien heerste er een vreemde stilte (silent spring = stille lente). De vogels en insecten waren allemaal verdwenen. De mensen begrepen er niets van. De paar vogels die men zag waren stervende en konden niet meer vliegen. ‘s Ochtends hoorde men in het kleine dorpje geen duiven, roodborstjes, mussen en allerlei andere vogelgeluiden meer. Een ijzingwekkende stilte hing boven het landschap.’ En zo gaat haar ‘fabel voor morgen’ nog even door.
Carson had alle verschijnselen die zich ten gevolge van het gebruik van herbiciden en pesticiden in de jaren zestig op allerlei plekken manifesteerden verwerkt in haar ‘fabel voor morgen’. Alle gebeurtenissen in de fabel worden elders in haar boek uitgebreid beschreven. Carson had namelijk uitgebreid onderzoek gedaan naar de werking van landbouwgif.
DDT werd algemeen gebruikt. Zelfs in gewone huishoudens in de vorm van de zogenaamde ‘flitspuit’. Om alle vliegen in je woning te verdelgen spoot je in alle hoeken een vleugje flit en enkele uren later lagen alle vliegen, muggen en andere insecten dood op de grond. Er werd wel aanbevolen om het behandelde vertrek enkele uren niet te betreden.
Nog steeds worden zulke middelen gebruikt. Menig particulier heeft nog een fles Roundup op de plank staan. Gewasbeschermingsmiddelen zijn allesbehalve beschermend, zijn natuuronvriendelijk en bovendien bijzonder gevaarlijk voor mensen. Dat is de nog steeds actuele boodschap van Rachel Carson. Bijzonder actueel nu is aangetoond dat bollenboeren nog steeds verboden gifstoffen over hun landerijen sproeien…
KEES ZWAAN
Deze column is met toestemming overgenomen van Noordkop Centraal
