Martijn Snoep, bestuursvoorzitter ACM: “In de woningmarkt hangt alles met alles samen. Maar dat je zonder grond niet kunt bouwen, is zeker. Welke rol de grondmarkt speelt bij het achterblijven van de bouw van nieuwe woningen gaan we nu verder onderzoeken.”
Imperfecte markten
Zowel de grondmarkt als de woningbouwmarkt vertonen kenmerken van een imperfecte markt. Toetreding tot de woningbouwmarkt wordt mogelijk bemoeilijkt door marktmacht van ontwikkelende grondeigenaren. Het eigendom van grond is juridisch afgeschermd. Wie over grond beschikt, verwerft ook de bouwrechten. Omdat een beperkt aantal partijen financieel in staat is om strategische grondposities voor de bouw van nieuwe woningen in te nemen, kan dit leiden tot marktmacht. Naar deze mogelijke marktmacht gaat de ACM nu nader onderzoek doen. Omdat de werking van de grond- en woningbouwmarkt sterk met elkaar zijn verbonden, heeft de werking van de grondmarkt invloed op de bouwproductie. Omdat het gaat om lokale en regionale markten kan de situatie per plaats of regio sterk verschillen.
Plannen op de plank
Het feit dat grondeigenaren woningbouwplannen soms niet direct uitvoeren – zogenaamde ‘stalled sites’- is iets dat de ACM verder wil onderzoeken. Naar schatting wordt ongeveer een kwart van de totale ‘harde’ plannen niet gebruikt. Welke mechanismen spelen hierbij een rol en wat is er nodig om deze plannen tot uitvoering te laten komen?
Overheidsbeleid en financiële haalbaarheid woningbouw
Het gemeentelijke en provinciale overheidsbeleid is van invloed op de woningbouwmarkt. Daar waar gemeenten een actief grondbeleid voeren, kan dit tot problemen leiden vanwege de verschillende rollen als marktmeester en marktspeler. Ook zijn de mogelijkheden om baten af te romen bij bestemmingswijzigingen beperkt. Dit kan gevolgen hebben voor de financiële haalbaarheid van woningbouwplannen. Welke ingrepen van de overheid zouden kunnen helpen bij het op gang brengen van de bouwproductie wil de ACM ook verder onderzoeken.
Markten laten werken
De missie van de ACM is: markten laten werken voor mensen en bedrijven, nu en in de toekomst. Een slecht werkende woningmarkt is voor veel mensen een probleem. Vandaar dat de ACM nu onderzoekt of zij een rol heeft bij het beter laten functioneren van deze markt. De verkennende studie van Erwin van der Krabben, hoogleraar Gebiedsontwikkeling aan de Radboud Universiteit, geeft de ACM aanleiding voor vervolgonderzoek. Op de woningmarkt doet de ACM bijvoorbeeld ook onderzoek naar aanbieders van huurwoningwebsites en is eerder opgetreden tegen onterechte huurbemiddelingskosten.
