WEST-FRIESLAND – Het elektriciteitsnetwerk raakt op steeds meer plekken ‘vol’. Maar wat betekent die krapte op het elektriciteitsnetwerk? En wat is er nodig om het probleem op te lossen? Ruben van Loon, regiomanager Noord-Holland bij netbeheerder Liander, en Wies Thesing-Van Eijk, beleidsadviseur bij provincie Noord-Holland, leggen het uit.
Steeds meer vraag en aanbod
“Het elektriciteitsnetwerk dat er nu ligt, is ontworpen om elektriciteit te transporteren van grote energiecentrales naar de gebruikers. Maar dat past niet meer bij de huidige situatie. De vraag naar elektriciteit neemt fors toe. Er komen steeds meer woningen bij en bedrijven starten of breiden uit. Daarnaast elektrificeert en digitaliseert de samenleving in hoog tempo. Dat vraagt ook veel stroom en ruimte op het elektriciteitsnet” aldus Ruben van Loon, regiomanager Noord-Holland bij netbeheerder Liander.
Van Loon: “Er wordt ook op steeds meer plekken elektriciteit opgewekt, bijvoorbeeld in windmolenparken en zonneweiden. Bovendien doen bedrijven en inwoners met zonnepanelen dat ook vaker zelf. Al die elektriciteit moet door het bestaande netwerk, verdeelstations en transformatorhuisjes.
In Nederland is het elektriciteitsnetwerk van hoge kwaliteit, waardoor het bijna nooit fout gaat en we niet zomaar zonder elektriciteit zitten. Maar bij onder meer Amsterdam en Alkmaar zien we nu dat het knelt, doordat de vraag te groot is en de kabels daar niet op zijn berekend.
Zie het als een te volle weg. Alleen kan op de weg file staan, maar op het elektriciteitsnet niet. Dan is het aan ons als netbeheerder om niet nog meer partijen op dat volle net te laten. Als we dat wel doen dan gaat dat ten koste van de betrouwbaarheid van de elektriciteitsvoorziening. Er ontstaan dan storingen.”
Problemen voor grote gebruikers
Volgens Van Loon is het grootste probleem op dit moment dat groot verbruikers op sommige plaatsen niet meer aangesloten kunnen worden op het net. “Denk hierbij aan winkels, grootschalige horeca, kantoren of scholen. Als netbeheerder zijn we verplicht om in volgorde van aanvraag aan te sluiten op het net.” Hierdoor kan het gebeuren dat een casino voorrang krijgt op een school. Ook al is er in een bepaalde buurt enorme behoefte aan een school, omdat er bijvoorbeeld een nieuwe woonwijk komt. Om dit te voorkomen, riep gedeputeerde Edward Stigter eerder al op om de wetgeving hierover aan te passen.
Voor woningeigenaren zijn nog geen wachtlijsten. Toch ziet Liander dat ook hier het elektriciteitsnet snel drukker wordt. Van Loon: “Mensen met zonnepanelen op het dak van hun huis ervaren nu al incidenteel dat de panelen op zeer zonnige momenten worden uitgeschakeld. Speelt dit ergens, dan komen we het net verzwaren. Maar we kunnen niet overal tegelijk aan de slag. Dus houd er rekening mee dat je langer moet wachten als je bijvoorbeeld een laadpaal aan huis wilt of een warmtepomp,” waarschuwt Van Loon.
Meer kabels en transformatorhuisjes
Om in de toekomst toch iedereen van energie te kunnen blijven voorzien, moet het elektriciteitsnet worden verzwaard. Zo moeten er in Noord-Holland bijna tientallen verdeel- en transformatorstations om- of bijgebouwd worden. Daarnaast worden grote delen van het net aangepakt. De werkzaamheden hebben een enorme omvang; alleen al in regio Noord-Holland Noord gaat het om zo’n 3000 kilometer nieuwe elektriciteitskabels. Van Loon: “1 op de 3 straten moet op de schop. Om het net klaar te maken voor de toekomst investeren de netbeheerders in Nederland tot 2025 40 miljard euro.”
Geld alleen is niet voldoende, er gaat ook een hoop tijd en werk in zitten. “Je moet eerst door een heel proces. Geschikte locaties vinden voor bijvoorbeeld een nieuw groot transformatorstation is in een stedelijke omgeving moeilijker dan in landelijk gebied. En denk aan alle vergunningen. Voordat alles rond is, ben je zo 5 à 8 jaar verder.”
Volgens Liander zijn op korte termijn 4 dingen belangrijk: geld om het netwerk te verzwaren, keuzes welke projecten of locaties voorrang krijgen, meer technici opleiden en slimme oplossingen om de ruimte op het net optimaal te gebruiken.
Netuitbreiding versnellen
Om zo snel mogelijk netuitbreidingen mogelijk te maken, en in de tussentijd slimme oplossingen te vinden, is de Taskforce Energie-infrastructuur opgericht. Hierin werkt de provincie Noord-Holland samen met netbeheerders Liander, TenneT en gemeenten om te zorgen voor voldoende ruimte voor nieuwe leidingen en transformatorstations en procedures te versnellen.
Thesing-Van Eijk: “Samen kijken we waar de netuitbreiding te langzaam gaat. Gemeenten hebben daarin een belangrijke rol, maar dat vraagt veel tijd van ze. Ze moeten onderzoek doen naar de locatie, de bestemming van de locatie aanpassen en de vergunningen regelen. De provincie trekt geld uit waarmee gemeenten extra mensen kunnen inhuren. Zo nemen we samen belemmeringen weg en versnellen we waar mogelijk procedures.”
Slimme oplossingen
Ondertussen wordt gezocht naar slimme oplossingen voor de problemen op het net. Thesing-Van Eijk: “In de Taskforce delen we kennis hierover. Netbeheerders kunnen bijvoorbeeld kijken of bedrijven die zijn aangesloten op het net wel alle elektriciteit gebruiken die ze op papier hebben vastgelegd. Als dat niet zo is, ontstaat er ruimte om toch nieuwe bedrijven aan te sluiten. Dit is vaak nog niet eerder gedaan. We verbinden bedrijven aan elkaar, zodat ze kunnen leren van partijen die zoiets al doen.”
Ook Liander ziet slimme oplossingen. Van Loon: “We onderzoeken of het mogelijk is om bedrijven onderling afspraken te laten maken over het stroomverbruik. Denk bijvoorbeeld aan bedrijven die dicht bij elkaar liggen en op verschillende tijden een piek hebben in hun elektriciteitsverbruik. Die kunnen op verschillende momenten gebruik maken van het netwerk. Of door bedrijven aan te sluiten op een ander deel van het netwerk waar meer ruimte is. Ook zien we kansen bij de opslag van energie, bijvoorbeeld in accu’s. We willen bij projecten vaker bedrijven betrekken die daarin zijn gespecialiseerd.”
