MEDEMBLIK – Op vrijdagochtend 1 september werd de diefstal ontdekt van vijf schilderijen, een barometer en een kroonluchter uit het voormalige stadhuis van Medemblik. Van alle verdwenen objecten is het zeventiende-eeuwse portret van koning Radboud het meest uniek. Voor zover bekend is dit de oudste geschilderde verbeelding van de beroemde Friese vorst. Esthetisch is het schilderij weinig bijzonders, maar de historische en emotionele waarde is daarentegen groot.
“Het portret is onlosmakelijk verbonden met Medemblik; dat niet zonder reden Radboudveste wordt genoemd. Die traditie wortelde in de zeventiende eeuw, toen het stadsbestuur op basis van de Divisiekroniek (uit 1517) de historische link met Radboud aangreep ter promotie van de stad. De vorst vormde de basis van een ontluikende stedetrots en verschafte Medemblik aanzien en identiteit,“schrijven Mark Raat & Peter Swart, in een persbericht naar aanleiding van de inbraak in het oude stadhuis in Medemblik
Diefstal schilderij koning Radboud
Het schilderij is vermoedelijk rond 1663 aangeschaft of vervaardigd. Oorspronkelijk hing het in de burgemeesterskamer, vervolgens lange tijd in het kasteel totdat het in 1942 in de raadszaal van het toen gloednieuwe stadhuis is opgehangen. Ruim tachtig jaar later is het daar nu van de muur gegrist. Deze diefstal komt hard aan in Medemblik. De Radboudtraditie leeft tot op de dag van vandaag voort. Zo staat de middeleeuwse dwangburcht van Floris V al eeuwenlang bekend als Kasteel Radboud. Ook dragen diverse Medemblikker verenigingen, bedrijven en producten de naam Radboud. Het nu vermiste portret staat al ruim 350 jaar symbool voor deze bijzondere relatie. Het is daarom een van de belangrijkste objecten van de toch al kleine collectie lokaal roerend erfgoed.
Lees ook: Kunst gestolen uit voormalige stadhuis van Medemblik
Naast de betekenis voor Medemblik speelde het schilderij ook een belangrijke rol in de algemene iconografie van Radboud. Rond het jaar 700 regeerde de Friese koning over het vroegmiddeleeuwse Frisia, dat delen van het huidige Nederlandse kustgebied besloeg. Hij is zowel nationaal als internationaal een van de bekendste middeleeuwse vorsten. Voor zover bekend zijn er op dit moment nog vijf geschilderde portretten in omloop die tezamen zeer sterke gelijkenissen hebben. De jongste van deze exemplaren is een kopie van het Medemblikker portret. Het bevindt zich in het Fries Museum en is vervaardigd door de Medemblikker schilder Chris Manshande (1876-1945). De vroegste vermelding van een portrettraditie van de Friese koning is te vinden in de correspondentie van de Friese rechtsgeleerde Viglius van Aytta, rond 1570.
Lees ook: Portret Koning Radboud door Mark Raat
Naar de achtergrond van het Medemblikker Radboudportret is de afgelopen jaren uitgebreid historisch onderzoek verricht. Ook heeft de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed het schilderij in 2021 geanalyseerd met geavanceerde scanapparatuur. In 1979 vond voor de laatste keer een restauratie plaats, toen zijn onder meer overschilderingen afgenomen en bijgewerkt. Eigenlijk was het portret nu ook weer toe aan een restauratie, de fondsenwerving hiervoor was reeds in de beginfase. Er leven daarom grote zorgen over de huidige staat van het object. Door zoveel mogelijk publiciteit te genereren wordt de kans dat het ooit weer opduikt vergroot.
