HOORN – Het leek een vergeten zeeslag uit 1573. Afgelopen weekend zette Hoorn de Slag op de Zuiderzee echter terug op de kaart. De bevrijding van de Spanjaarden werd op zaterdag 8 en zondag 9 oktober op kleurrijke wijze in de historische binnenstad gevierd. De monumentale huizen en haven vormden het sfeervolle decor om het thema vrijheid van alle kanten te belichten. Van historische acteurs die de geschiedenis doen herleven tot optredens van de ‘Lieve Jongens’ over lief en leed uit de lhbtqia+-gemeenschap. Het was de opmaat naar een grootscheepse viering volgend jaar: in 2023 is het immers 450 jaar geleden dat de Slag op de Zuiderzee plaatsvond. www.slagopdezuiderzee.nl
“Alkmaar heeft zijn Victorie, Leiden viert het Leidens Ontzet. Het werd tijd dat Hoorn de Slag op de Zuiderzee ging herdenken en vieren,” aldus initiatiefnemer en organisator Ron Dol. “Hier, vlak voor de haven van Hoorn, werden de Spanjaarden immers pas echt verslagen en dat maakte de weg vrij naar de Geboorte van Nederland.” Het verhaal spreekt tot de verbeelding, aldus Dol. De zo gewone matroos en watergeus Jan Haring haalt de vlag uit de mast van het oppermachtige Spaanse admiraalschip en weet zo de slag te keren. “Maar het is ook een mooi verhaal over samenwerking tussen watergeuzen, de Hoornse bevolking en alle stadjes hier rondom de Zuiderzee. Na de Slag op de Zuiderzee brak vrijheid en voorspoed aan voor het noorden van Holland. Het is een raadsel waarom dit verhaal amper in de geschiedenisboeken voorkomt.”
Tekst gaat door onder de foto
Hoornse haven als historisch decor
En daar gaat Hoorn vanaf dit jaar verandering in brengen. Met Cultuur Hoorn (de verenigde culturele organisaties) werd zaterdagavond een divers en kleurrijk programma neergezet in de Hoornse binnenstad. Burgemeester Jan Nieuwenburg opende de viering in de Oosterkerk nadat hij en wethouder Axel Boomgaars het belang van vrijheid in hun openingswoorden benadrukten – niet alleen toen, ook nu. Daarna konden stadsbewoners en bezoekers langs zeven locaties de binnenstad in voor een twintigtal gratis te bezoeken acts en voorstellingen. Van de vertelling in het Westfries Museum over de beker van de Spaansgezinde admiraal Bossu tot de theaterscene over Jan Haring in de Statenpoort. En van filosofische lezingen over vrijheid tot hilarische muzikale optredens, maar ook voor een inkijkje in de zielenroerselen van de tot slaaf gemaakte Tabo Jansz.
Vrijheid toen en nu
De zondag stond het schilderachtige havengebied bol van activiteiten. In het parkje aan het Venidse sloeg de 16e-eeuwse Compagnie Te Voet het kampement op waarna ze op historisch verantwoorde wijze door de stad marcheerde. De door de vrijwilligers gebrachte lunchpakketten (beschikbaar gesteld door de Hoornse ondernemers) werden uit het zicht opgegeten om het perfecte plaatje geen geweld aan te doen. Muziekgroepen als Vive Les Gueux vermaakten in vol ornaat het massaal toegestroomde publiek en ondertussen verbeeldde kunstenaarscollectief Dikke Show het verhaal op zeven meter schilderdoek op eigentijdse artistieke wijze. “Ik heb vanmiddag al meer geleerd over deze geschiedenis dan vroeger op school,” lacht een bezoeksters terwijl ze met haar kinderen wacht bij de klimmuur waarin bovenin uitnodigend de vlag wappert. Ondertussen scharen de mensen zich rondom admiraal Bossu op de zonovergoten Appelbrug. De acteur wisselt zijn voorstelling af met de jonge stadsdichter Levi Noë. Deze laatste benadrukt in zijn Spoken Word op pakkende wijze ook de verschrikkingen in Oekraïne en de zinloosheid van oorlog.
In 2023 grootscheepse viering
Rond vijf uur zondagmiddag vaart museumschip de Halve Maen met kanonschoten de Hoornse haven weer uit richting de huidige thuishaven Volendam, onder grote belangstelling op de kade. Ron Dol en Marian Vleerlaag (initiatiefnemers) en Ingrid Docter (programmeur van het culturele programma) kijken terug op de eerste geslaagde editie van de viering. Wat hen betreft de start van een nieuwe jaarlijkse traditie in Hoorn. “Een mooiere aftrap hadden we niet kunnen krijgen,” aldus Dol terwijl de Halve Maen langzaam aan de einder verdwijnt. “En nu op naar volgend jaar!”
In 2023 is het 450 jaar geleden dat de Slag op de Zuiderzee heeft plaatsgevonden. Naast de stedelijke viering herdenken Hoorn en Westfriesland dit tevens met een boekproductie, educatieve activiteiten en een door het Westfries Museum geënsceneerde theatervoorstelling. Bovendien doet de Westfriese Archeologische Dienst maritiem onderzoek in het Hoornse Hop naar scheepswrakken van de Slag op de Zuiderzee. Ook na 2023 heeft Hoorn plannen voor de stedelijke viering van de Slag op de Zuiderzee voor bewoners en bezoekers van de stad.
