MEDEMBLIK – Dat blijkt uit een onderzoek gehouden door de Rutgers Stichting. Nederlanders staan positief tegenover onderwerpen die raken aan seksuele gezondheid en rechten. Het overgrote deel vindt dat je altijd moet checken, als je niet zeker weet dat de ander seks wil (96%), dat seksuele voorlichting op scholen verplicht moet zijn (88%) en dat een vrouw zelf moet kunnen kiezen of ze gebruik maakt van abortuszorg (86%). Er zijn ook zorgelijke resultaten: condoom- en pilgebruik nemen af, seksueel geweld blijft hoog en veel lhb personen krijgen te maken met homonegativiteit.
Dit blijkt uit de Monitor Seksuele Gezondheid 2023. Dit is een langlopend periodiek onderzoek van Rutgers in samenwerking met RIVM en CBS onder een representatieve groep volwassenen van 18 tot 80 jaar in Nederland.
Hanneke de Graaf (onderzoeker): “Seksuele gezondheid is essentieel voor het welzijn van mensen. Het is veel meer dan alleen fysieke gezondheid; het raakt onze relaties, ons zelfbeeld en ons hart. Het beschermt ons niet alleen tegen ziektes en ongewenste zwangerschappen, maar draagt bij aan ons geluk. Mits we de vrijheid hebben om hierin zelf keuzes te maken. Gelukkig vinden de meeste Nederlanders deze keuzevrijheid belangrijk.”
Zorgwekkende ontwikkelingen
Helaas schetst het onderzoek ook een minder rooskleurig beeld als het gaat om seksuele gezondheid en rechten. Condooms worden steeds vaker achterwege gelaten tijdens seks met de laatste sekspartner, ook als dit een onenightstand of losse partner is. We zien dat het aantal soa’s de laatste jaren blijft stijgen. Het pilgebruik neemt af, waardoor het risico op onbedoelde zwangerschappen mogelijk toeneemt. Seksueel geweld blijft onverminderd hoog. En veel lhb personen hebben te maken met uitschelden, pesten en bedreiging. Luc Lauwers (manager nationale afdeling): “Goed beleid vraagt om kennis over en monitoring van seksuele gezondheid. Zeker in tijden van toenemende desinformatie. Het is dan ook cruciaal dat het kabinet blijft investeren in seksuele gezondheid en rechten.”
Condoomgebruik en soa’s
Van de mensen voor wie de laatste sekspartner een onenightstand was, gebruikte 43% van de mannen en 56% van de vrouwen met deze partner geen condoom. Iets meer vrouwen (33%) dan mannen (27%) hebben zich ooit laten testen op soa’s. In de afgelopen twaalf maanden heeft 4% van de mannen en 6% van de vrouwen zich laten testen op een soa.
Anticonceptiegebruik
Het gebruik van de anticonceptiepil is de afgelopen zes jaar onder vrouwen van 18 tot en met 49 jaar, die ooit vaginale seks hebben gehad, afgenomen van 30% naar 24%. Daar staat tegenover dat meer vrouwen een spiraal gebruiken: dit aantal is gestegen van 17% in 2017 naar 21% in 2023. Van de vrouwen van 18 tot en met 49 jaar die helemaal geen anticonceptiemiddel gebruiken, geeft een op de drie aan dat dit is omdat ze geen hormonen willen gebruiken.
Online
Een op de tien Nederlanders gebruikte in de laatste zes maanden een datingapp, dit aantal is gelijk gebleven ten opzichte van 2017. Datingapp-gebruik is vooral populair bij Nederlanders tussen de 18 en 40 jaar. Een op de twaalf Nederlanders verstuurde het afgelopen half jaar seksueel getinte beelden. De helft van de mensen (49%) vindt het niet je eigen schuld als een dergelijke foto online komt. Onder 25-plussers is deze groep sinds 2017 groter geworden, bij mannen van 38% naar 43% en bij vrouwen van 51% naar 57%. Hanneke: “Hier is een belangrijke en een positieve verandering gaande, omdat de schuld moet liggen bij degene die zonder toestemming iets van een ander doorstuurt. Dat is seksueel grensoverschrijdend gedragen wordt door steeds meer mensen ook zo gezien.”
Seksueel geweld
24% van de vrouwen en 5% van de mannen heeft ooit in hun leven seksueel geweld meegemaakt. De meeste ervaringen met seksueel geweld vonden plaats toen deze mensen tussen 18 en 21 jaar oud waren. De groep is net zo groot als zes jaar geleden.
Seksuele diversiteit
Van de mannen voelt 8% zich niet uitsluitend aangetrokken tot vrouwen, bij vrouwen voelt 16% zich niet uitsluitend aangetrokken tot mannen. Dit percentage is voor mannen hetzelfde als in 2017, voor vrouwen iets hoger. In totaal is 1,4% van de respondenten transgender of non-binair. Dit percentage is onder volwassenen hetzelfde gebleven sinds 2017. Hanneke: “Zorgelijk is dat ongeveer een kwart van de lhb personen van 25 jaar en ouder het afgelopen jaar is uitgescholden vanwege de seksuele oriëntatie. Een op de vijf is gepest en een op de tien is bedreigd.”
Seksueel gedrag
Ruim zeven op de tien volwassenen in Nederland had in het afgelopen half jaar seks met iemand. De meeste mensen (86% van de mannen en 89% van de vrouwen) hadden een vaste relatie met hun laatste sekspartner. Het percentage mensen dat seks heeft neemt in de groep 55- tot 70-jarigen iets af en vanaf 70 jaar sterk af. Ook soloseks komt vooral voor onder 18 tot 40-jarigen.
Mannen masturberen vaker dan vrouwen: 51% van de mannen doet dit minstens elke week, tegenover 17% van de vrouwen. Dat geldt ook voor het kijken van porno. Van de mannen keek 74% de afgelopen zes maanden naar porno, bij vrouwen is dat 29%. Dit is gelijk gebleven ten opzichte van 2017.
Seksueel plezier
Zowel mannen als vrouwen beoordelen hun seksleven gemiddeld met een 7,0. Vier van de vijf mensen (80%) zeggen erg te genieten van seks. De groep die tevreden is over het seksleven, is wel een stuk kleiner (56%). Mogelijk zijn mensen meer tevreden over de kwaliteit dan over de kwantiteit van hun seksleven. Driekwart van de mensen (75%) is bijvoorbeeld tevreden over de mate van verbondenheid met de ander tijdens seks, terwijl minder dan de helft (48%) tevreden is over hoe vaak ze seks hebben.
Over het onderzoek
De Monitor Seksuele Gezondheid wordt uitgevoerd door Rutgers, in samenwerking met het RIVM en het CBS (Monitor Seksuele Gezondheid/Leefstijlmonitor: Rutgers i.s.m. RIVM en CBS, 2023). Ruim 15.000 personen van 18 tot 80 jaar vulden in de periode vanaf eind september 2022 tot en met februari 2023 een vragenlijst in over een breed scala van aan seksualiteit gerelateerde thema’s. Het CBS heeft de steekproef samengesteld, het veldwerk uitgevoerd en de data gewogen. Het onderzoek vond ook eerder plaats in 2006, 2009, 2012 en 2017. De resultaten van de steekproef zijn representatief voor de Nederlandse bevolking door het gebruik van weging.
